PODIUM JAZZWERKPLAATS: JORIS ROELOFS SOLO

Joris Roelofs Solo – Klank en Woord
Op zondag 26 november is Joris Roelofs te gast bij Podium Jazzwerkplaats voor een uniek solo-optreden. Joris neemt ons mee door de intrigerende thema’s die hij tegenkwam tijdens zijn onderzoek naar de snijvlakken van improvisatie en politiek. Improvisatie heeft een dubbelzinnige status; het handelen zonder voorbereiding kan zowel lof als verwijten oproepen. Tijdens de coronacrisis prees Mark Rutte bijvoorbeeld de burgers om hun ‘improvisatievermogen’, terwijl het Algemeen Dagblad juist klaagde over het ‘improvisatiekabinet’.

In de muziek kunnen we bij improvisatie en politiek denken aan free jazz musici zoals Max Roach en Charles Mingus, die hun muziekpraktijk expliciet koppelden aan de strijd tegen racisme in het algemeen en de burgerrechtenbeweging in het bijzonder. Maar ‘improviseren’ heeft van oudsher ook een verbale betekenis: het woord ‘improviseren’ komt van het Italiaanse ‘improvvisare’, wat in de 16e eeuw stond voor het spontaan componeren van verzen en dialogen in het Italiaanse theater. Later begonnen Italiaanse soloartiesten, mannelijke improvvisatori en vrouwelijke improvvisatrici, poëzie te voor te dragen, waarbij zij het publiek ter plekke om thema’s vroegen. De woorden die ze gebruikten stonden van tevoren niet vast.

Ook het improviseren in de politiek is van oudsher een kwestie van spreken geweest. In politiek opzicht hebben redenaars altijd geworsteld met de vraag of ze hun toespraak woord voor woord moeten memoriseren of gedeeltelijk improviseren, een kwestie die teruggaat tot de Griekse oudheid. Nog altijd worden aan het al dan niet improviseren waardeoordelen gegeven: denk aan de overtuigende redevoeringen van Barack Obama, de wat chaotische toespraken van Joe Biden, maar ook de geïmproviseerde, revolutionaire rede van onze eigen Pieter Jelles Troelstra uit 1918.

De link tussen improvisatie in politiek, theater, poëzie en muziek is dat de uitkomst onvoorspelbaar is. Keizer Josef II voerde in 1770 zelfs een heus improvisatieverbod in vanwege de vermeende gevaren ervan. En na de vrijheidsdrang van de Franse Revolutie konden improviserende acteurs  in de gevangenis belanden. Improvisatie bleek een krachtig wapen te zijn.

Tijdens deze middag zullen al deze boeiende onderwerpen terugkomen, zowel in de toelichtingen als in de muziekstukken zelf. Mis dit bijzondere optreden niet!

Foto: Hielke Grootendorst